محمدرضا شرفی خبوشان، نویسنده برگزیده جایزه جلال آل‌احمد و خالق آثار تحسین‌شده‌ای چون «بی‌کتابی» در حاشیه بازدید از نمایشگاه کتاب به ضرورت برپایی این نمایشگاه اشاره کرد و گفت: وجود نمایشگاه کتاب لازم است و تجارب مختلفی در سراسر دنیا از برگزاری نمایشگاه کتاب وجود دارد، ولی مدل‌های مختلف‌ها باید تجربه شود تا به اهداف مطلوب نمایشگاه دست پیدا کنند.

وی افزود: برگزاری نمایشگاه کتاب در هر کشوری اهدافی را دنبال می‌کند و هدف نهایی آن، خدمت به گسترش کتابخوانی است. همه کشورها به این سمت میل می‌کنند و هر کاری می‌کنند به این نیت صورت می‌گیرد که کتابخوانی را ارتقا دهند. به واسطه رشد کتابخوانی، شهروندان بهتری خواهند داشت تا به این واسطه نقش اجتماعی خود را بهتر ایفا کنند. در مجموع، توجه به گسترش کتابخوانی و مطالعه یک اقدام ملی و پایه‌ای است یعنی حکم زیرساخت را دارد که می‌تواند مولد کارهای دیگری باشد.

سودآوری و فروش هدف کلی نمایشگاه نیست!

نویسنده رمان «بی‌کتابی» گفت: در نمایشگاه کتاب تهران اگر توجه به این سمت باشد که همین هدف را دنبال کنیم به این معنی که اگر هزینه‌ای می‌شود برای همین نیت باشد. گسترش یک نمایشگاه کتاب با بخش‌های مختلفی که بخشی از آنها حکم سودآوری دارد و فروش در آن محوریت دارد، در جهت هدف کلی نمایشگاه نیست. باید نمایشگاه کتاب به سمتی برود که این اهداف در آن دیده شود.

او اضافه کرد: برنامه‌ریزی و هزینه کردن ما باید به این هدف کلی نگاه کند. به عنوان مثال، تقویت کتاب‌ها یا منابع مطالعاتی که مخاطب را به این سمت هدایت کند یا حمایت از ناشران و نویسندگانی که در این مسیر گام برمی‌دارند؛ تقویت ناشران یا مراکزی که در رسیدن به این هدف گام برمی‌دارند یا ایجاد محیطی که بشود در آن کتاب در اختیار مخاطب قرار بگیرد. نمایشگاه کتاب نباید با مخاطب نهایی به صورت مستقیم در ارتباط باشد؛ بلکه باید شرایطی فراهم کند تا در مراحل بعدی مخاطب را جذب کتاب کند.

شرفی خبوشان در ادامه گفت: یکی از عمده‌ترین کارهای نمایشگاه‌های کتاب، برگزاری برنامه‌های جنبی است. این برنامه‌ها زمینه دیدار مخاطب و مولف و همچنین آشنایی مخاطبان با آثار را فراهم می‌کند. انتقال تجربه از برنامه‌هایی است که در این نشست‌ها صورت می‌گیرد.

نمایشگاه کتاب یک فرصت برای کشور است

این نویسنده به نقش نمایشگاه کتاب در ایجاد ارتباط با کتاب هم اشاره کرد و گفت: ما اینجا از نمایشگاه بین المللی کتاب حرف می‌زنیم و باید در همین اندازه هم از آن توقع داشته باشیم؛ وگرنه ایجاد یک خاطره خوب با کتاب در ذهن مخاطب ماموریت این نمایشگاه نیست و آن را باید از نمایشگاه‌های استانی انتظار داشت. معرفی فرهنگ و ماهیت فرهنگی مردم یک کشور از ماموریت‌های کلان یک رویداد فرهنگی است و این محیط یک فرصت برای معرفی کشور و سیاست‌های کلان آن در قبال سیاست‌های جهان است.

حضور در نمایشگاه با کدام منطق؟

وی در بخش پایانی سخنانش در پاسخ به اینکه برای بازدید از نمایشگاه فهرست تنظیم می‌کند یا خیر، گفت: اینکه برای خرید کتاب به نمایشگاه کتاب مراجعه کنیم از نظر منطقی به نظرم صحیح نیست، زیرا امروز محیط‌هایی هست که می‌توان کتاب‌ها را بدون مراجعه تهیه کرد و جلوی منزل یا محل کار تحویل گرفت. صرف زمان و طی مسافت با این استدلال که کتابی را که می‌خواهم در کتابفروشی‌ها پیدا نمی‌کنم، منطقی نیست.

شرفی خبوشان افزود: من به عنوان یک نویسنده به طور مشخص برای آشنایی با دستاوردها و طرح‌های تازه ناشران در نمایشگاه شرکت می‌کنم. همچنین رایزنی و گفت‌وگو با ناشران خارجی که ممکن است منجر به ترجمه و انتشار کتابم در خارج از کشور شود نیز هدف دیگری است که به منظور آن در نمایشگاه شرکت می‌کنم.