حرف و حدیـث دربـاره کاغـذ از چنـد سـال پیـش بـا حـذف یارانـه کاغـذ ناشـران آغـاز شـد و در یکـی دو سـال اخیـر بـا گـران شـدن بهـای آن، رنگ و بوی دیگـری به خود گرفـت. بـا توجـه بـه اینکـه حجـم زیـادی از کاغذ مـورد نیاز کشـور از خـارج کشـور وارد می شـود، قیمـت آن هـم تحـت تاثیـر بهـای ارز، حـوادث و تعاملات جهانـی به شـدت افزایـش پیـدا کـرد و بـه مـرور زمـان پـای کاغذهـای درجـه دو و سـه و کم کیفیـت بـه بـازار بـاز شـد و مشـکلات ریـز و درشـت دیگـری که بـه دغدغه های جدی تبدیل شـدند.

از نگاه آمار

نگاهـی بـه آمار نشـان میدهـد واردات انـواع کاغذ و مقوا در سـال 1392، از نظـر وزنـی معـادل یـک میلیـون و 256هـزار و 841 تـن و از نظـر ارزش دالری معادل یک میلیون

و 490 هـزار و 738 دلار بـوده اسـت. سـهم کاغـذ روزنامه از ایـن آمـار، حـدود 127 هـزار و 185 تـن، کاغـذ چـاپ و تحریـر حـدود 267 هـزار و 291 تـن، کاغـذ تیشـو 86 هـزار و 743 تـن، کاغـذ دوبلکـس 280 هـزار و 140 تـن و کاغذ کپـی 19 هـزار و 693 تـن بـوده اسـت. همچنیـن عمـده

کاغـذ موردنیـاز کشـور از مبـادی چیـن، کـره، اندونـزی و تایلنـد وارد می شـوند.

متولی؟ نداریم!

احمـد شـریفان، نایبرییـس اتحادیـه کاغـذ و مقـوای تهـران می گویـد: »تمـام واردات مـا بـه میـزان طلب هایـی اسـت کـه از کشـورهایی ماننـد هنـد، چیـن و کـره داریـم؛ کشـورهایی کـه متاسـفانه جنـس خـوب ندارنـد و مـا بـه اجبـار ایـن اجنـاس را در ازای طلب هـای ارزی از آنهـا دریافـت می کنیـم. در چنـد سـال گذشـته، دولـت طلب هایـی از کشـورهای گونا گـون دارد و بـه دلیـل تحریم هـای ظالمانـه، ایـن کشـورها نمی تواننـد طلـب خـود را بهصـورت نقـدی پرداخـت کننـد، بنابرایـن از آنهـا کاغـذ می گیریـم. موضـوع ایـن اسـت کـه مثلا کشـور هنـد کاغـذ مرغـوب نـدارد و جنس هـای درجـه دو یـا سـه خـود را بـه ایـران میدهـد. کشـور چیـن هـم همچنیـن و ایـن می شـود کـه کاغذهـای نامرغـوب بـه کشـور وارد و مصرف می شـوند.« او ادامه می دهد: »البته عیب کار اینجاسـت کـه کسـی بـر واردات نظـارت نمی کنـد. مسـوولی کـه در وزارت صنعـت اسـت و متولـی نظـارت بـر واردات کاغـذ، باید جنس شـناس باشـد و افرادی که برای مجموعه خود انتخـاب می کنـد، بایـد بداننـد کـه کاغـذ مرغـوب چـه ویژگی هایـی دارد. متاسـفانه واردات بـه حـال خـود رهـا شـده و اجنـاس نامرغـوب را وارد می کنیـم به طـوری کـه جنـس خـوب در بـازار مـا نایـاب اسـت.« شـریفان بـا بیـان اینکـه بایـد نظـارت بیشـتر و بهتـری بـر کالاهـای وارداتـی انجـام شـود، میافزایـد: »واردکننـدگان و فروشـندگان بـه تنهایـی نمی تواننـد در ایـن زمینـه کار چندانـی انجـام دهند. معتقدم روش مدیریت باید در سـطح کلان تغییر کنـد و جنـس و خریـد توسـط کارشناسـان و متخصصـان انجـام شـود. اینجاسـت کـه تخصـص و تخصص گرایـی خـود را نشـان می دهـد. تاجـران هـم طبعـا بـه سـود و منافع اقتصـادی فکـر می کننـد و بـه جـای اینکـه بـه دنبـال واردات کالاهـای خـوب و اسـتاندارد باشـند، دنبـال سـود کم دردسـراند. گاه دیـده شـده در بسـته های کاغـذ A4، بـه جـای 500 بـرگ، 400 بـرگ قـرار می دهنـد و ایـن شـیطنت در بـازار جـا افتـاده اسـت. زمانی رقابـت در مرغوبیت کالابـود امـا متاسـفانه الآن رقابـت در  بد بودن اسـت و اینگونه اسـت کـه بـه مشـکلات دامـن زده می شـود.«عرصه تنگ رقابتبابـک عابدینـی، واردکننده کاغذ و مقوا و رییس اتحادیه صادرکننـدگان صنعـت چـاپ، امـا می گویـد: »حـدود 35 درصـد کاغذهـای وارداتـی بـرای کتـاب و برخـی بـرای کارتـن و لمینیـت مصـرف می شـود و بقیـه آن بـرای روزنامه هـا و مجلات کاربـرد دارد، همچنیـن کاغذهـای گلاسـه و مقـوا کاربردهـای خـاص خـود را در صنعـت دارنـد.« عضـو هیـات نماینـدگان اتـاق بازرگانـی صنایـع، معـادن و کشـاورزی ایـران ادامـه می دهد: »دولـت در ازای صـادرات مـواد پتروشـیمی و نفـت بـه واردات کالاهـای ضـروری اقـدام می کنـد کـه کاغـذ یکـی از آنهاسـت. اگـر واردات بـر اسـاس نیازهـای مصرفـی نباشـد تـوازن عرضـه و تقاضـا بـه هـم می خـورد، قیمتهـا افزایـش می یابنـد و مشـکلات بعـدی بـه وجـود می آینـد. جـدای از اینهـا، متاسـفانه در تفکـر اقتصـادی مـا ایـن مشـکل وجـود دارد کـه واردات مـواد اولیـه چـاپ - کـه اصلی تریـن آنهـا کاغـذ و مقواسـت - کالای واسـطه ای محسـوب می شـوند.« عابدینـی بـا گلایـه از ایـن موضـوع، می افزایـد: »در صورتـی کـه ایـن کالا بایـد بـه عنـوان مـواد اولیـه در صنعـت چـاپ محاسـبه شـود چـون هیـچ ارزشـی بـدون فراینـد چـاپ نـدارد و طبـق مـواد اولیـه بایـد بـه آن عـوارض حقـوق گمرکـی تعلـق گیـرد. اینجـا چـون مقـداری از مصـرف داخلـی را کارخانه هـای داخلـی تولیـد می کننـد عـوارض بـاالی گمرکـی بـرای آن در نظـر میگیرنـد کـه ایـن موضـوع بـا توجـه بـه بهـای بـالای ارز، قیمـت تمام شـده را بـرای مصرف کننـده بـالا می بـرد؛ موضوعـی کـه خیلـی وقتهـا واردکننـدگان را از واردات کاغـذ منصـرف می کند. این در حالـی اسـت کـه در اقتصادهـای توسـعه یافته و صنعتی، حمایت هایـی بـرای تولیدکننـده داخلـی در نظر می گیرند کـه محصـولات را بـا کیفیـت مناسـب تولیـد کننـد تـا هـم در داخـل کشـور رقابـت ایجاد شـود و هم نیـاز به محصول خارجـی از بیـن بـرود.« او اصلی ترین مشـکل را در واردات کاغـذ عـوارض حقـوق گمرکی می داند و یادآور می شـود: » تحریمهـا در قیمـت تمام شـده موثـر بوده انـد، مـا مجبوریـم معمـوال پـول خـود را از کانال هـای گونا گـون ارسـال کنیم و ایـن موضـوع امنیـت و ریسـک کار را بـالا می بـرد و امنیـت روانـی واردکننـده، کیفیـت را تحـت تاثیـر قـرار می دهـد. ایـن در حالـی اسـت کـه وزارت فرهنـگ و ارشـاد اسلامی بر مسـاله کاغذ شـناخت خوبی دارد و می تواند ر تعامل بـا وزارت صنعـت، معـدن و تجـارت و گمـرک و وزارت اقتصـاد و دارایـی مشـکالت محدودسـازی واردات را بـه بهانـه تولیـدات داخلـی کـم کننـد