بررسی مقایسهای نمایشگاه کتاب تهران با سایر نمایشگاههای کتاب نشان میدهد، تعداد بازدیدکنندگان که از سوی دستاندرکاران بهمثابه نقاط قوت بیان میشود، برای برگزارکنندگان نمایشگاههای کتاب در کشورهای جهان، نقطه ضعف محسوب میشود.
پژوهش «نظرسنجی میدانی از بازدیدکنندگان بیست و ششمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران با تأکید بر رابطه استقبال از نمایشگاه و میزان مطالعه بازدیدکنندگان و پژوهش فرعی «مقایسه یافتههای نظرسنجی از بازدیدکنندگان بیست و ششمین نمایشگاه بینالمللی کتاب با شاخصهای شورای فرهنگ عمومی در سال 89» در اردیبهشت سال 92 با مدیریت و نظارت مجید صحاف، همکاری پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات و نظارت علمی محمد سرشار انجام شده است.
در بخشی از این نظرسنجی مقایسهای وضعیت برگزاری نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران با نمایشگاههای بینالمللی کتاب در دیگر کشورها و رتبهبندی جهانی آن انجام شده است.
در مقدمه این پژوهش آمده است: « اگر بخواهیم نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران را در عرصه جهانی با برخی از کشورهای توسعه یافته جهان همچون نمایشگاه بینالمللی کتاب فرانکفورت در کشور آلمان مقایسه کنیم، هر چند هر دو نمایشگاه با مقوله نشر و ناشر، کتاب، و سایر مولفهها و ابزارآلات انتشاراتی سر و کار دارند، اما تفاوت ساختاری و بنیادی بین آنها وجود دارد. چرا که اصولاً هر یک از این نمایشگاهها در دو فضا و حال و هوای متفاوت برگزار میشوند و مخاطبانشان هم با هم فرق دارند. همچنین به لحاظ سازماندهی با یکدیگر تفاوت داشته و هر یک از این دو نمایشگاه، اهداف خاص خود را دارند. به صورتی که سایر مقولات، تابعی از اهدافشان است.
در این پژوه به چند سوال اساسی پاسخ داده شده است، این سوالات عبارتند از:
وضعیت برگزاری نمایشگاههای بینالمللی کتاب تهران از دوره اول تا بیست و ششم چگونه بوده است؟
آخرین دورههای نمایشگاههای بینالمللی کتاب که از سوی دیگر کشورهای جهان (نمایشگاههای برتر) برگزار شده به چه نحوه است؟
برای ارزیابی و مقایسه آماری نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران با نمایشگاههای بینالمللی کتاب در دیگر کشورهای جهان، چگونه میتوان از معیارها و شاخصهای مشترک استفاده کرد؟
سوالاتی که در این پژوهش بررسی شده است، عبارتند از
کشورهای شرکتکننده در هر کدام از این نمایشگاهها (داخلی و دیگر کشورها) چه تعداد است؟
ناشران داخلی و نیز ناشران و نمایندگیهای صنایع نشر خارجی شرکتکننده در هر کدام از این نمایشگاهها چه تعداد است؟
عنوان عرضه شده (خارجی و داخلی) کتاب در نمایشگاه تهران و نیز در آخرین دوره برگزار شده در دیگر کشورهای جهان چه تعداد است؟
بازدیدکنندگان هر کدام از نمایشگاههای مذکور چه تعدادند؟ تعداد برگزاری برنامههای جانبی و فرهنگی نمایشگاههای مذکور چگونه است؟
مدت زمان برگزاری این نمایشگاهها چگونه است؟
از بین بیش از 50 نمایشگاه بینالمللی کتاب در جهان، تعداد 40 نمایشگاه کتاب برای ارائه در این پژوهش انتخاب شدهاند. مبنای انتخاب؛ گزینش طیف متنوع فرهنگی، زبانی، جغرافیایی و در عین حال ممتاز بودن نمایشگاه بینالمللی کتاب است. در این بررسی، هر چند سعی شده است از همه زبانها، فرهنگها، قارهها و سرزمینهای دیگر نیز نمونههای مناسبی که آمار و اطلاعات قابل اتکایی از آنها در دسترس است، ارائه شود. اما حق تقدم به نمایشگاه کتاب کشورهای اسلامی داده شد.