هفته گذشته هفتاد و دومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت که قرار بود 23 تا 27 مهرماه به‌صورت فیزیکی برگزار شود، با توجه به شرایط حاکم بر جامعه جهانی متأثر از شیوع ویروس کرونا، صرفاً به شکل مجازی آغاز به‌کار کرد.

در این دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت شرکت‌کنندگان با استفاده از پلتفرم طراحی‌شده در سایت نمایشگاه اقدام به معرفی و نمایش کتاب و کاتالوگ‌های خود می‌کنند.

 شرکت در برنامه‌های جانبی از قبیل کنفرانس و سخنرانی‌های آنلاین و بارگذاری ویدیوکلیپ از دیگر پلتفرم‌های دیجیتال این نمایشگاه است. همچنین ابزاری در سایت نمایشگاه برای آشنایی افراد با یکدیگر در حوزه‌های کاری مورد علاقه قرار داده شده است.

این نمایشگاه بیش از چهار هزار و 200 شرکت‌کننده را در خود جای داده است،‌ همچنین بیش از 388 هزار عنوان کتاب در سایت نمایشگاه بارگذاری شده و برگزاری بیش از سه هزار و 300 رویداد و نشست آنلاین و آفلاین در حال برگزاری است.

نمایشگاه کتاب فرانکفورت مهمترین نمایشگاه بین‌المللی کتاب در جهان است که همه ساله بازار بین‌المللی نشر را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد،‌ در این نمایشگاه که همه ساله مهر ماه در شهر فرانکفورت آلمان برگزار می‌شود،‌ ناشران و موسسات نشر از سراسر جهان گرد هم می‌آیند تا تبادلات جهانی نشر را سامان دهند.

اما این نمایشگاه امسال و در رویکرد مجازی چه اندازه توانسته موفق باشد؟ آیا ناشران توانسته‌اند در این مهمترین رویداد بین‌المللی نشر به صورت مجازی حضوری فعال داشته باشند؟ اینکه پلتفورم مجازی نمایشگاه تا 3سه ماه به فعالیت ادامه می‌دهد،‌ می‌تواند تاثیرات بیشتری روی بازار نشر  دنیا بگذارد؟

افشین شحنه‌تبار، مدیر انتشارات شمع و مه، از جمله ناشران ایرانی حاضر در این نمایشگاه مجازی است،‌ شحنه‌تبار تجربه برگزاری نمایشگاه کتاب فرانکفورت به صورت مجازی را ناموفق دانست و گفت:‌ پلتفورم این نمایشگاه به اندازه‌ای پیچیده و دشوار است که اغلب ناشران حاضر در این نمایشگاه با آن به مشکل برخورده‌اند.

وی ادامه داد:‌ ناشران انگلیسی از جمله ناشران ناراضی از پلتفورم طراحی شده برای این نمایشگاه هستند که اعتراضاتی نیز داشته‌اند‌،  خود ناشران آلمانی نیز رضایت چندانی از پلتفورم طراحی شده ندارند،‌ به عبارت دیگر این  نمایشگاه بر بستری در حال برگزاری است که استفاده از آن برای مخاطب آسان نیست.

مدیر انتشارات شمع و مه گفت: این نمایشگاه مجازی هیچ گاه نمی‌تواند جایگزین رویداد واقعی آن شود و انتظاری که از یک نمایشگاه واقعی وجود دارد را برآورده کند.  تنها جذابیت ایبن نمایشگاه مجازی برنامه مهمان ویژه یعنی کشور کانادا بود.

وی افزود:‌ به نظر من تنها حسنی که برگزاری مجازی نمایشگاه کتاب فرانکفورت داشت این بود که ناشران بین‌المللی توانستند به هم اعلام کنند که هنوز حضور دارند،‌ چرا که بعد از کرونا این تصور عمومی در جامعه جهانی نشر وجود داشت که بسیاری از ناشران خرد از میان رفته‌اند.

وی نمایشگاه مجازی پکن را مفیدتر از نمایشگاه کتاب فرانکفورت دانست و گفت:‌ چینی‌ها از زیرساخت بهتری نسبت به فرانکفورت بهره بردند،‌ ما در نمایشگاه کتاب پکن با کمک آژانس ادبی کیا توانستیم ارتباط خوبی با ناشران ایتالیایی برقرار کنیم. اتفاقاً استقبال ناشران خارجی از نمایشگاه کتاب چین بهتر از نمایشگاه کتاب آلمان بود.

شحنه‌تبار با اشاره به تاثیری که نمایشگاه کتاب فرانکفورت همه ساله بر بازار جهانی کتاب می‌گذارد و تبدالات رایتی که در این نمایشگاه انجام می‌شود،‌ گفت:‌ در این دوره بخش رایت نمایشگاه تنها به آشنایی ناشران با یکدیگر انجامیده است و هیچ یک از انتظاراتی که از این بخش وجود داشت در رویکرد مجازی محقق نشد.

در حالیکه بنا به گفته ناشران ایرانی نمایشگاه کتاب فرانکفورت در تجربه مجازی خود با شکست مواجه شده است،‌ یورگن بوس مدیر این رویداد اعلام کرده است که 148 هزار نفر از 183 کشور طی سه روز از این رویداد دیجیتال استقبال کرده‌اند.

وی از برگزاری بیش از سه هزار و 600 رویداد دیجیتال و حضور بیش از دو هزار و 300 بازدید کننده بالقوه تجاری از امکانات دیجیتالی بیزینس در اپلیکیشن و وب سایت این رویداد خبر داده است.

به این ارقام باید عرضه بیش از 400 هزار محصول برای مبادله رایت و حضور بیش از چهار هزار و 100 خریدار و فروشنده در بازار مبادله رایت این نمایشگاه در فضای مجازی را نیز افزود.

هرچند هنوز آمار توافقات و تبادلات رایت در بازار جهانی نمایشگاه کتاب فرانکفورت اعلام نشده است،‌ اما باید گفت که نمایشگاه کتاب مجازی فرانکفورت حداقل در نخستین تجربه مجازی خود توانست توجه بسیاری را در دنیا به خود جلب کند،‌ هر چند ممکن است نتوانسته باشد جایگزین رویداد واقعی آن شود.