بگذریم از اینکه چقدر برای همه‌مان، مهم است کتابهایمان زیبا باشند؛ البته می‌دانیم هيچكدام از آن گروهی نیستیم که با چرخی در بازار، کتابهایی با عطفی که اندازه و در رنگهای خاص سفارش می‌دهند و کتابخانه‌شان تا سقف پر می‌شود از زیبایی پرزرق و برق کتابهای گالینگور اما؛ کتابخوانترین و مثبت‌ترین اندیش همان هم به حکم فطرت زیبایی‌شناسانه‌اش، دست می‌گذارد روی کتاب خوبی که خوب می‌گوید و البته زیبا هم چاپ شده و با کیفیت. به این زیبایی، کیفیت چاپ را هم اضافه کنید که ضروری است تا با یک نگاه کوچک به کتاب، شیرازه از هم نپاشد و هزار بلای دیگر سرش نیاید. قرار بود از این سرکشی درونیمان بگذریم تا بتوانیم از زاویه‌ای دیگر به موضوع نگاه کنیم. چاپ کتاب هم مانند بسیاری حوزه‌های دیگر، لحظه به لحظه فناوریهای جدیدی را برای حروفچینی، صفحه‌آرایی، طراحی جلد، چاپ، صحافی و... به خود می‌بیند. فناوریهایی که برخیشان محبوب می‌شوند و ماندگار و برخی پس از مدتی،از دنیای این صنعت، پس زده می‌شوند. می‌خواهیم

از این زاویه به ماجرا نگاه کنیم که ناشران ایرانی در برابر این فناوریهای جدید چه می‌کنند و کتابهای ایرانی تا

چه اندازه متناسب با فناوری منتشر می‌شوند و خود را به روز می‌کنند؛ يعني همان اتفاقي كه مقام معظم رهبري هم از آن به»  ويراست و آراست خوب«   ياد كردند و احترام به مخاطب.

نگاه ما بر اساس بررسی کلی بازار نشر، نشان می‌دهد ایرانیان به جز معدود ناشرانی به روز، در برابر این اتفاق،

مقاومت نشان می‌دهند؛ همانگونه که جامعه ایرانی هنوز در برابر ایبوک مقاومت می‌کند و به آن با دیده شک

و تردید و به عنوان غریبه و دشمنی برای کتاب سنتی می‌نگرد.

محمدجواد مظفر، مدير انتشارات» کوير « یکی از ناشرانی است که از سالها پیش، کتابهایی را در حوزه اندیشه و به سادگی تمام روانه بازار نشر می‌کند؛ کتابهایی که مخاطبان خاص خود را دارند؛ مخاطبانی که شاید چندان در گیر و بند شکل و شمایل کتاب نیستند و به خطوط نگارش یافته در آن اهمیت می‌دهند.

این ناشر درباره مقاومت ناشران در برابر فناوریهای جدید و همچنین روشهای نوین آماده‌سازی کتاب، اظهار میکند: »معمولا همه افراد در برابر هر پدیده نو، گونه‌ای از مقاومت را دارند و این اتفاق از سوی افرادی که سالهاست با یک شیوه سنتی فعالیت می‌کنند، وجود دارد و این مقاومت مربوط به همه بخشها و صنوف است و مختص ناشران نیست«.  وی می‌افزاید:  »باتوجه به این موضوع باید گفت هرچه ناشران قدیمی‌تر باشند، مقاومتشان در مقابل پدیده‌های نوین و جدید بیشتر است که این مقاومت هم در نتیجه دو عامل اتفاق می‌افتد؛ ابتدا عادت به روشهای سنتی و دیگر، ناآشنایی با روشهای جدید و نگرانی از اینکه با روی آوردن به روشهای جدید، خطا کنند و راه بازگشت نداشته باشند. «

مدیر انتشارات» کویر « این مقاومت را قابل درک توصیف میکند و ادامه میدهد: »البته این مقاومت مثلا در بخش هنری کار از جمله طراحی جلد چندان وجود ندارد؛ زیرا سالیان بسیاری است که ناشران ایرانی در استفاده از روشهای جدید و هنرهای نو در طراحی جلد پیشتاز بوده‌اند و بسیاری از طرح جلدهای ایرانی چون

یک تابلو نقاشی‌اند. من در مقایسه با کتابهای منتشرشده در اروپا، معتقدم که طرح جلد کتابهای ما رنگین‌تر و به نوعی مخاطب پسندتر است. دلیل این اتفاق را هم می‌توان در آن دید که ناشر ایرانی می‌داند برای یافتن مخاطب عام، باید از طرحهای جذاب در طراحی جلد و کتابسازی استفاده کند«.

مظفر در بخش دیگری از سخنان خود به مسائل فنی چاپ کتاب چون استفاده از روشهای گوناگون و جدید چاپ از جمله چاپ دیجیتال اشاره می‌کند و می‌گوید: »در بخش فنی، کمی ماجرا پیچیده است. برای مثال سالهاست که سیستم‌های چاپ دیجیتال رواج یافته‌اند و ناشران به چاپ دیجیتال کتاب در شمارگان محدود، ترغیب می‌شوند اما ناشران بزرگ و قدیمی اغلب از این روش استفاده نمی‌کنند و همان چاپ با فیلم و زینک را

ترجیح می‌دهند؛ زیرا چاپ دیجیتال لزوما به زیبایی چاپ با روش سنتی نیست و دیگر اینکه در چاپ دیجیتال

امکان صحافی خوب وجود ندارد؛ زیرا کتاب در این شیوه به صورت برگه برگه چاپ می‌شود؛ اما چاپ سنتی به

صورت فرم است که صحافی را راحت‌تر می‌کند. «

مظفر می‌افزاید:  »البته نباید به این موضوع بی‌توجه بود که در اروپا ناشران با یک جامعه کتابخوان روبه‌رویند

که چندان به رنگ و لعاب کتاب توجه نمی‌کنند و محتوا و کیفیت چاپ را مد نظر دارند اما در ایران ناشر این

احساس را دارد که با توجه به گرافیک و رنگ و لعاب کار، نظر مخاطبی را جلب کند که آشنایی چندانی با کتاب ندارد. مدیر انتشارات کویر معتقد است باید به محتوا توجه بیشتری داشته باشیم، سطح فرهنگ جامعه را افزایش دهیم و به مردم هم بیاموزیم که به محتوا توجه کنند، نه ظاهر کتاب. «

محمدعلي فقيه، مدير انتشارات شاهد از ناشراني است كه اعتقاد بر پيشرو بودن در استفاده از فناوریهاي جديد و شيوه‌هاي نو در عين سادگي دارد و اين مساله را »احترام به مخاطب « توصيف ميکند.

او مي‌گويد : »من موافق نيستم كه ناشران ايراني تمايلي به استفاده از فناوريهاي جديد ندارند زيرا با گروه ناشراني كه من از سوي مجمع ناشران انقلاب اسلامي در ارتباطم ، همه از دولتي و خصوصي و بزرگ و كوچك،

تاكید بر استفاده از روشهاي نوين در انتشار كتاب دارند. «

وي مي‌افزايد:  »آنچه در ميان برخي ناشران به شكل مقاومت وجود دارد ، به اعتقاد من بيشتر به دليل هزينه داشتن تغييرات است؛ زيرا براي استفاده از تكنولوژيهاي جديد بايد زيرساختها را تغيير داد و اين تغيير، هزينه دارد ضمن این که ناشران هم از نتيجه آن مطمئن نيستند. «

فقيه در بخش ديگري از سخنان خود با تاكید بر اينكه ويراستاري و آرايش كتاب هر دو اهميت فراواني دارند ،

اظهار ميك‌ند:  »هر دو بخش محتوا و ظاهر كتاب اهميت زيادي دارند و ما بايد ابتدا مخاطب را با ظاهر جذاب

و مناسب به سوي كتاب جذب كنيم و از اين ويترين او را به مطالعه محتوايي كه با ويراست خوب عرضه شده ، تشويق كنيم. « مدير نشر» شاهد« ادامه ميدهد: »مقاومت ناشران، چه در برابر استفاده از شكلهاي جديد صفحه‌آرايي و طراحي و جلد و چه استفاده از روشهاي جديد چاپ ، نتيجه نگراني از وضعيت بازار مكاره‌اي است

كه در نشر كتاب شكل گرفته است. «

اين ناشر در ادامه با اشاره به اهميت سادگي و شكیل بودن كتاب در كشورهاي پيشرفته ، سليقه جامعه امروز

را مبتني بر اين دو مولفه مي‌داند و مي‌گويد:  »ما بايد به فرهنگ و سليقه مردم توجه كنيم؛ هرچند ذائقه‌سازي

درست است؛ اما به صورت كلي نبايد سليقه غالب در جامعه را ناديده گرفت. «

وي معتقد است طراحي و آراستگي كتاب، بايد متعادل باشد؛ نه آنقدر ساده كه مخاطب احساس كند به سليقه‌اش بي‌احترامي شده و نه آنقدر شلوغ و پرازدحام كه ذهن مخاطب را درگير كند.

فقيه در بخش پاياني سخنانش به فناوریهاي چاپ و اهميت استفاده از آن هم اشاره ميكند و مي‌گويد:  »اگر

دولت تسهيلاتي براي ناشران قائل شود ، اين صنف با آسودگي خيال سراغ تكنولوژيهاي چاپ مي‌روند و كیفيت كار خود را افزايش مي‌دهند. «

محسن رزاقي، گرافيست و مدير هنری انتشارات »مسافر « از جمله هنرمنداني است كه از سبك‌هاي جديد در طراحي‌هايش استفاده ميكند. او آثار خود را با تركیب نمادهاي شرقي و سرخپوستي به وجود مي‌آورد. او مي‌گويد:  »بسياري از كارهاي گرافیكي كه در ايران صورت مي‌گيرند و به اصطلاح شكلهاي جديد صفحه‌آرايي يا طراحي جلد، كپي‌برداري از نمونه‌هاي خارجي‌اند كه با تغيير اندكي به نام خلق اثر ثبت مي‌شوند.

به طور كلي فكر ميكنم مخاطب تفاوت و ارتقاي كیفيت كار را متوجه مي‌شود و از اين رو وظيفه ما احترام به

شعور اوست. «

وي مي‌افزايد:  »مخاطب ما درك بالايي دارد و رعايت بسياري از مولفه‌هاي كیفي و استانداردها، در جذب او مهم است؛ اما براي هر كاري باید مشوقهاي لازم وجود داشته باشند و اگر منِ مدير هنري كیفيت كارم را ارتقا

دهم و ناشر، زحمت من را قدر نشناسد يا متوجه اين ارتقاي كیفيت نشود، رغبتي به اين كار نخواهم داشت و

برعكس، با كوچك‌ترين دركي از سوي ناشر، گرافيست هم به كارهاي جديد ترغیب مي‌شود. «