چالش معافیت مالیاتی ناشران و کتابفروشان در سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از دغدغه‌های جدی اهالی نشر مطرح بوده است؛ چالشی که فراز و فرودهای بیشماری را پیش روی دست‌اندرکاران و فعالان نشر قرار داده. این موضوع اگرچه در قانون پیش‌بینی شده اما سال‌های زیادی است که در اجرا، مبنای مستحکم و اصولی ندارد و ناشران و کتابفروشان هر سال در موعد حسابرسی مالیاتی با مشکل روبه‌رو می‌شوند.

اردیبهشت ماه امسال به‌دنبال نشست اهالی نشر با اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری، پیچیدگی‌های معافیت مالیاتی ناشران مطرح شد و به دنبال آن قرار شد اگر در اجرا مشکلی وجود داشت، گزارش آن به دفتر ریاست‌جمهوری ارسال شود. در همین زمینه اوایل تیر ماه امسال بود که هومان حسن‌پور، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران نامه‌ای به جهانگیری نوشت و درباره برداشت‌هایی که معافیت صریح مالیات ناشران و کتابفروشان را مخدوش می‌کند، درخواست مساعدت کرد و قرار شد که معاون اول رئیس جمهوری جلسه‌ای با حضور نمایندگان سازمان امور مالیاتی و اتحادیه برگزار و این موضوع را بررسی کند که اکنون که طبق آخرین اطلاعات با وجود اینکه در مرداد ماه هستیم هنوز نشستی برنامه‌ریزی نشده است.
 
این موضوع بهانه‌ای شد تا به‌سراغ سه تن از ناشران که مستقیما درگیر بحث موانع معافیت مالیاتی هستند برویم تا درباره مشکل‌های موجود در زمینه رفع معافیت مالیاتی نظرشان را جویا شویم.

برخوردهای سلیقه‌ای ممیزان
یکی از ناشرانی که این روزها حسابی درگیر جریمه‌های مالیاتی شده، حسین عابدینی؛ مدیر نشر سفیر اردهال است. او در این‌باره می‌گوید: طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی، قانون تمام فعالیت‌های مربوط به موسسات انتشاراتی را از پرداخت مالیات معاف کرده است ولی اداره‌های مالیاتی این قانون را به نظر خودشان تفسیر می‌کنند، یعنی هربار با بهانه‌های مختلف مثل انجام ندادن تکالیف مالیاتی یا معاملات فصلی، جریمه‌های مختلف برای ناشران در نظر می‌گیرند.

او ادامه داد: موضوعی که اخیرا ما را درگیر خود کرده این است که بر اساس قانون اصلاحیه ماده 169 مالیات مستقیم، اگر دفتر کل یا معاملات فصلی نداشته باشیم، ناشر به تناسب کارکرد و فعالیتش جریمه می‌شود که البته در این زمینه اصلا اطلاع‌رسانی نشده بود.

عابدینی به موضوع و مشکل دیگری که ناشران با آن دست و پنجه نرم می‌کنند اشاره کرد و افزود: یکی از موضوعات مهم این است که سازمان امور مالیاتی به کارکرد ناشران نگاه می‌کند و از آنجایی که ناشران اطلاعات کتاب‌های خود شامل تیراژ و قیمت را در موسسه خانه کتاب ثبت می‌کنند، این آمار ملاک آن‌ها است. اما مساله اینجاست که طی چند سال اخیر به دلیل گران شدن قیمت کاغذ و هزینه بالای تولید کتاب، بخشی از این اطلاعات غیرواقعی شده و فقط برای حفظ اعتبار ناشر درج می‌شود.
 
او یادآور می‌شود: سازمان مالیاتی بر اساس تیراژ و قیمت پشت جلد کتاب که در خانه کتاب ثبت شده است، محاسباتی انجام می‌دهند و بعد به ما می‌گویند باید مالیات بدهید که بعد از ماه‌ها درگیری و رفت و برگشت به این اداره در نهایت درصدی از این مالیات را دریافت می‌کنند. شاید جالب باشد بدانید وضعیت به‌گونه‌ای شده است که ما را ابتدا بدهکار کرده و بعد مجبور می‌کنند که مبلغی را پرداخت کنیم تا از این مخمصه نجات پیدا کنیم.

تفاوت عملکرد شعبه‌های مالیاتی
عابدینی با بیان اینکه طبق قانون ناشران از پرداخت مالیات معاف هستند و هیچ دلیلی وجود ندارد که وقتی معاف هستیم بخواهیم هزینه یا مبلغی را بابت مالیات بپردازیم، می‌گوید: البته تصمیم‌گیری و برخوردها در حوزه‌های مختلف مالیاتی متفاوت است؛ در برخی حوزه‌ها معافیت مالیاتی ناشران صفر می‌شود و مبلغی دریافت نمی‌شود اما در برخی حوزه‌های دیگر اصلا اینگونه نیست و رئیس شعبه و ممیز تلاش می‌کنند مبلغی را از ناشران بگیرند.

به گفته مدیر انتشاران سفیراردهال، این برخورد کاملا سلیقه‌ای هستند و آموزش درستی نیز به ممیزان مالیاتی داده نشده است، دو سال پیش گفتند ناشران باید اظهارنامه مالیاتی خود را آخر سال بدهند و همه این کار را انجام می‌دادند. بعد از آن در اواسط سال آینده که برای حساب و کتاب می‌رفتیم، بحث دفتر کل یا معاملات فصلی را مطرح ‌کردند. در اصل قانون‌های سلیقه‌ای است که تفسیر به رای ممیزان و مسئولان امور مالیاتی است و فقط با همین ترفندها از ناشران پول دریافت می‌کنند.

عابدینی در این زمینه بیشتر توضیح داد: ما از سال 1386 که فعالیت کردیم نهایتا فقط توانستیم یک یا دو سال از معافیت مالیاتی بهره‌مند شویم و بقیه سال‌ها مبالغ مختلف پرداخت کردیم، همچنین از سال 1394 تا 1396  از ما مالیات دریافت کرده‌اند؛ به‌عنوان مثال در سال 1396 حدود 40 میلیون تومان ما را جریمه کردند که 35 میلیون آن جریمه و فقط پنج میلیون تومان مالیات بود! در ابتدا نیز حدود سه میلیون تومان یعنی 75 درصد کل مالیات را از ما گرفتند و بقیه را نیز گفته‌اند اعتراض بزنید شاید ببخشیم که البته این پرونده هنوز باز است.

او درباره لزوم پیش‌بینی راهکار در این زمینه می‌گوید: متاسفانه در این میان صنف این هنر را ندارند که حقی که قانون برای ما در نظر گرفته را برایمان بگیرند و ما هم چاره‌ای نداریم و مجبور هستیم برای اینکه درگیر بحث‌های دیگر مثل خروج از کشور نشویم باید از کارمان بزنیم تا این هزینه‌ها را پرداخت کنیم. اینگونه است که می‌بینیم کتابفروشی‌ها اغلب در حال تغییر کاربری هستند و به ساندویچ فروشی و کافه تبدیل می‌شوند.

بی‌اطلاعی از قوانین
یکی از نکات قابل توجه در بحث معافیت مالیاتی این است که گویا اخیرا بسیاری از پرونده‌های مالیاتی ناشران که مختومه شده بودند هم دوباره باز شده‌اند و برای بسیاری از ناشران پیامکی ارسال شده است که باید جریمه عدم ارائه دفاتر فصلی یا عدم انجام تکلیف مالیاتی بدهند.

در این زمینه زینب یزدانی، مدیر انتشارات تیرگان به ایبنا گفت: از سال 89 به ناشران اعلام شد که با وجود معافیت مالیاتی باید اظهارنامه مالیاتی را پر کنیم، ما اعلام کردیم که ناشران معاف هستند و به همین دلیل ابتدا ما موضوع را چندان جدی نگرفتیم. کمی بعد برای ما جریمه آمد و پس از آن برای سال‌های آتی این اظهارنامه را پر کردیم.

وی می‌افزاید: با این وجود بازهم برای ما جریمه آمده که وقتی سوال کردیم به ما گفتند باید معاملات فصلی خود را ارائه دهید که شامل هزینه‌ها و سودهای دفتر می‌شد. چند روز پیش هم پیامکی آمد که با توجه به ماده 169 جریمه مشاغل باید مبلغی را به عنوان جریمه سال ۹۲ پرداخت کنیم و این موضوع در حالی بیان می‌شود که ما در آن زمان اصلا اطلاع نداشتیم.

یزدانی با بیان اینکه وظیفه سازمان امور مالیاتی این است که نقص پرونده را بگوید، اظهار کرد: ابتدا آن‌ها باید نقص پرونده را بگویند و بعد اخطار جریمه بدهد؛ همان‌گونه که جریمه‌ها را پیامک می‌دهند! نه اینکه بعد از شش سال به ما اعلام کنند که جریمه شدیم، چون می‌توانستیم به ازای پر نکردن دفاتر همان سال، دفتر سال بعد را پر کنیم چون از سال 1396 ما دفتر معاملات فصلی را پر کردیم.