با گذشت حدود یک دهه از فراگیر شدن کتاب الکترونیک درجهان، متأسفانه این پدیده هنوز در ایران بهصورت کامل شناخته و مورد استفاده قرار نگرفته است. منظور از کتاب الکترونیک کتابهایی است که درقالب استانداردهای بینالمللی منتشر گردیده و بهخاطر قفل ایمنی که از کپیشدن یا چاپکردن این کتابها جلوگیری میکند، ضامن حقوق پدیدآورنده و ناشر میباشد.
در واقع شاید بتوان ایمنی بیشتری نسبت به کتابهای کاغذی برای کتاب الکترونیک قائل گردید؛ چرا که متأسفانه بسیاری افراد سودجو با اسکن کردن و ارائه رایگان کتابها در سایتها، کلیه حقوق پدیدآورنده و ناشر را پایمال میکنند و این در حالی است که این امکان در مورد کتابهای الکترونیک وجود ندارد. کتاب الکترونیک از چند جهت میتواند برای ناشر دارای جذابیت باشد که با توجه به مسائل ارزی و تغییرات قیمت درحوزه چاپ کتاب، این جاذبه چند برابر گردیده است.
درحال حاضر فرآیند قیمتگذاری کتاب، براساس 50 تا 55 درصد قیمت کتاب با احتساب زمان بازپرداخت برای توزیع، 20 درصد برای چاپ کتاب، 10 تا 15 درصد سهم پدیدآورنده و 10 تا 20 درصد سود ناشر بدون در نظر گرفتن هزینههای آمادهسازی و دفتری میباشد و این درحالی است که قیمت چاپ هر صفحه کتاب کاغذی مبلغی معادل 200 تا 250 ریال است و با استفاده از ارقام بالا قیمت یک کتاب 200 صفحهای حدود400000 ریال میگردد. در کتاب الکترونیک هزینه توزیع و چاپ کتاب حذف شده و با قیمتگذاری 50 درصد قیمت کتاب کاغذی معادل 200000 ریال، درصد بیشتری سهم پدیدآورنده و ناشر خواهد شد. مصرفکننده هم میتواند کتاب بیشتری را در سبد مصرفی خود قرار دهد.
نکته مهمتر در نشر کتاب الکترونیک، وسعت توزیع و فراگیری مخاطبان میباشد. در شرایط کنونی ناشران امکان نشر کتاب با تیراژ بالا را ندارند؛ از طرف دیگر توزیعکننده نیز تمایلی به توزیع در شهرستانهای دور از مراکز استان را ندارد. لذا مخاطبان محدود به ساکنان تهران یا حداکثر مراکز استانهای بزرگ میگردد؛ حال آنکه در نشرکتاب الکترونیک دسترسی به کتاب حد و مرز نمیشناسد و در اقصی نقاط کشور یا خارج از مرزها قابل دسترسی است.
بزرگترین دغدغه خاطر برای مسئولان امر کتاب و کتابخوانی، افول جمعیت کتابخوان و کاهش میانگین زمان مطالعه در کشور است. سه عامل مهم قیمت کتاب، عدم دسترسی و رقابت وسایل ارتباط جمعی و سرگرمکننده مانند تلویزیون، ماهواره و بازیهای رایانهای دلایل اصلی این اتفاق است. همانگونه که درقبل اشاره گردید، دو عامل قیمت کتاب و امکان دسترسی، با استفاده و ترویج کتاب الکترونیک قابل حدوث میباشد؛ اما مورد سوم نیز با توجه به امکانات وسیعی که در تکنولوژی کتاب الکترونیک وجود دارد، از جمله اضافه کردن فیلم و صدا یا تهیه کتاب به صورت تعاملی، جاذبه بیشتری برای مطالعهکننده به وجود میآورد.
عدم آشنایی با امکانات نشر الکترونیک و نوستالژی لمس کتاب کاغذی، متداولترین بهانهایاست که خوانندگان کتاب به آنها متوسل میگردند. آیا استفاده از رایانه و موبایل در سه یا چهار دهه پیش قابل تصور بود؟ ازآنجا که کتاب الکترونیک نیازمند سرمایه زیادی جهت نشر نمیباشد، امکان ورود نوقلمها به ورطه تألیف و ترجمه گسترش پیدا میکند. دیگر ناشر ترسی از انتشار اثر پدیدآورنده غیرمعروف نخواهد داشت. همانگونه که در بسیاری از کشورها متداول است.